رویکردی اسلامی به قصدمندی در نظریه کنش متقابل نمادین: تحلیل متنی آیات و احادیث نیت در متون اسلامی

کنش گرایان با کنش خواندن فعل آدمی به جای رفتار تمایز ویژه ای میان انسان و حیوان قائل شدند. قصدمند بودن به عنوان یکی از مولفه های کنش همیشه مدنظر کنش گرایان بوده است. اما آیا می توان به این مولفه توسعه معنایی بخشید؟ در حقیقت نیت در ادبیات اسلامی را می توان نوعی قصدمندی خاص(الهی) دانست که در تمام کنش های انسان مومن حضور دارد. از دیگر سو باید گفت که انسان مومن که در درون خود به دنبال کسب رضای الهی است و درصدد است تا تمام کنش هایش مطابق با خواست خداوند باشد این نیت و عزم و اراده درونی خود را از طریق اعمالی نمادین به منصه ظهور می رساند. اگرچه می توان همه ی اعمال انسان مومن را به عنوان فعلی نمادین که نشان دهنده، بیانگر و در واقع نماد نیت درونی او، که همان قرب الهی از طریق عمل به دستورات اوست، قلمداد نمود اما همانطور که در این تحقیق با بررسی افعال انسانی ظاهر شد می توان مفهوم شکر را در تحلیل عقلی و نقلی، جامع تمام کنش های انسان – مومن- دانست. پس حال می توان گفت که «شکر» نه تنها در حقیقت نماد و نشانه ی معنای اخلاص است بلکه افزون بر آن، رفتار شاکرانه در معارف اسلامی به عنوان کنشی نمادین قلمداد می شود که تمام حوزه های زندگی اجتماعی و فردی انسان مومن را در می نوردد. واژگان کلیدی: کنش، کنش متقابل نمادین، نیت، اخلاص، شکر.